Kilometerslange levens gingen in rook op. Op de wegen die Los Angeles uitrijden, staan eindeloze rijen auto’s klaar om geëvacueerde inwoners weg te brengen. Zij hebben er vrede mee dat hun huizen achterblijven om door vuur te worden verwoest. Sinds dinsdag en het begin van de eerste brand zijn er in het noorden van de stad vier of vijf branden uitgebroken. Hele wijken zijn in de as gelegd, van Pacific Palisades tot Malibu. In een gebied waar regelmatig vlammen woeden, is de terugkeer van bewoners een stippellijn.
“Sinds de brand in Paradise in 2018 zien we een toename van het fenomeen van grote branden” in Californië, bevestigt Pauline Vilain-Carlotti, doctor in de geografie en specialist in bosbranden. Grotere branden, en daarom “steeds moeilijker te beheersen”. Op de achtergrond wordt deze dynamiek versterkt door de opwarming van de aarde. Na een bijzonder warm jaar in 2024, “heeft het sinds mei niet meer geregend in Los Angeles”, dat in september al werd getroffen door branden, merkt de geograaf op.
De hevigheid van een brand wordt ook afgemeten aan de schade die het veroorzaakt. Naast de honderden huizen die in vlammen opgingen, kwamen in Los Angeles tien mensen om het leven. “Deze dodelijke slachtoffers zijn recent”, maakt Pauline Vilain-Carlotti zich zorgen, verwijzend naar de recente slachtoffers van de branden op Hawaï en Griekenland. De geograaf wijst op een ‘blinde vlek in brandbeheer’: preventie en aanpassing aan de opwarming van de aarde. “We moeten onze verantwoordelijkheid nemen, 90% van de branden is door mensen veroorzaakt”, of het nu om een ongeluk of een misdrijf gaat.
“Over het algemeen geldt dat het westen van de Verenigde Staten droger wordt door klimaatverandering”, zegt klimatoloog Jean Jouzel. De droge grond en de vegetatie zorgen ervoor dat vlammen zich gemakkelijk kunnen verspreiden, zeker omdat er de laatste dagen een harde wind waait. “Californië is erg kwetsbaar voor aanhoudende droogtes en bosbranden”, zegt hij.
Water, te veel of te weinig
De 9.000 brandweerlieden die zijn ingezet, kunnen de vlammen niet meer bestrijden, vooral omdat er een kostbaar hulpmiddel ontbreekt: water. Het waterpeil van Lake Mead, dat water levert aan delen van Zuid-Californië, is nog steeds erg laag en de brandkranen raakten snel op. “We bevinden ons in een omstreden zaak op politiek en media-niveau”, erkent Pauline Vilain-Carlotti, terwijl Donald Trump er niet voor terugdeinst om het management van de Democratische gouverneur Gavin Newsom zwart te maken. “Het enige wat ons rest is bidden dat de wind gaat liggen of dat het gaat regenen”, besluit Jean Jouzel. Maar afgezien van de huidige branden wordt er volgens Pauline Vilain-Carlotti ook een “wateroorlog” voorbereid. Zij signaleert “een schaarste aan de hulpbron, zowel in kwaliteit als in kwantiteit” in deze regio.
Een jaar geleden stond het gebied rond Los Angeles onder water als gevolg van een storm die gepaard ging met overstromingen. Een vicieuze cirkel, legt de geograaf uit. “De afwisseling van extreme regenval en droogte kan modderstromen veroorzaken, en bij branden is de kans groter dat kale grond aardverschuivingen veroorzaakt. “Wat de zee betreft, wil Jean Jouzel terughoudender zijn met betrekking tot een ander gevolg van klimaatverandering: “De stijging van het waterpeil is onregelmatiger en vormt minder een bedreiging voor de steden in Californië.”
Ten slotte is er nog een laatste gevaar dat Californië bedreigt: de geologie. De steile heuvels rondom Los Angeles zijn het resultaat van intensieve seismische activiteit gedurende millennia. “Het is een heel groot risico, dat niet klimatologisch van aard is”, merkt Pauline Vilain-Carlotti op. Verder naar het noorden “hangt de San Andreasbreuk als een zwaard van Damocles boven San Francisco”, waarschuwt Jean Jouzel. Al deze elementen zorgen ervoor dat Californië steeds vijandiger wordt.
